رسانه های افغانستان؛ همدست گروه جندالله؟!

پس از آن که خبرهایی در رابطه به اعدام شمار نامشخصی از پناهجویان افغان در ایران به نشر رسید و بازتاب گسترده‏ای در رسانه های کشور داشت، شماری از افغان ها به این موضوع واکنش تند نشان دادند. در ظرف دو هفته، چهار تظاهرات پیهم از سوی شهروندان در تقبیح اعدام افغان ها به راه انداخته شد. در هفته ی گذشته دو تظاهرات بزرگ که صدها تن در آن شرکت کرده بودند از سوی افغان ها در برابر سفارت ایران برگزار شد که  شعارهای تندی علیه مقام های ایرانی سرداده شد. تصاویر برخی از بلند پایه گان نظام ایران به آتش کشیده شد.

 بر بنیاد تازه ترین گزارش ها، مقام های ایرانی در واکنش به اعتراض های مردم، تظاهرات علیه ایران در افغانستان را حاصل توطئه ی حامیان یک گروه مخالف خود معرفی کرده است و نسبت به پیامد های اقدامات برخی رسانه های افغان هشدار داده است.

 رامین مهمانپرست سخنگوی وزارت خارجه  ایران دلیل نشر این خبرها را مخدوش کردن روابط خوب تهران و کابل  توسط طرح های  برخی از افراد خواند و این تظاهرات را به بازداشت رهبر گروه جندالله، از گروه های مخالف جمهوری اسلامی، مرتبط دانست. به گفته ی وی، حامیان ریگی پشت پرده ی تظاهرات کابل بوده اند.

این مقام ایرانی گفته است که مسوولان افغان نسبت به پیگیری خواست ایران وعده ی همکاری داده اند.

موصوف با اشاره به تجمع های اعتراضی هفته ی گذشته در برابر سفارت ایران در کابل، گفت: "معلوم است "تحرکاتی" توسط افرادی که مایل به رابطه ی خوب ایران و کشورهای همسایه ای چون افغانستان نیستند در حال طرح ریزی است."

این مقام حکومتی  ایران با هشدار در مورد روش رسانه های افغانستان که به انتشار اخبار بدرفتاری با مهاجران افغان در ایران مبادرت کردند، گفت: "اقدامات تخریبی برخی از رسانه ها پیامد مناسبی برای روابط تهران - کابل نخواهد داشت و به گمان ما، همان کشورهایی که در صدد تقویت گروه ریگی بودند، پروژه جدیدی را برای تبلیغات ضد ایرانی آغاز کرده اند و فعالیت های خود را بر رسانه های افغان متمرکز ساختند."

این در حالی است که دولت ایران در گذشته نیز رسانه های افغانستان را به شایعه سازی و مخدوش کردن روابط بین ایران و افغانستان متهم کرده بود.

اما آگاهان و کارشناسان بدین معتقدند که  دولت ایران با متهم کردن رسانه های کشور در خدشه وارد کردن روابط بین ایران و افغانستان، می خواهد اعمال فشار بر رسانه ها را از سوی حکومت افغانستان افزایش دهند و به نحوی فضای بسته ی رسانه ای در ایران را نیز در این کشور حاکم سازند.

خادم احمد مدیر مسوول روزنامه ی اراده گفته های مقام  ایرانی  مبنی بر دست داشتن گروه جندالله در تظاهرات کابل را رد کرده و می گوید: "دولت ایران همیشه وانمود می کند که ما روابط بسیار حسنه و خوبی با افغانستان داریم اما این رسانه های شما هستند که بر اثر دسیسه، توطیه و یا یک حرکت منطقه ای کوشش می کنند که روابط ایران و افغانستان را مخدوش بسازند که  چنین سخنی حقیقت ندارد."

به باور وی، مقام های افغانی و مقام های امریکایی بارها این مسئله را ابراز داشتند که در ضمن روابط نزدیک این دو کشور، ایران در پشت پرده مداخله های خود را ادامه می دهد و مخالفان دولت را تمرینات نظامی داده و تجهیز می کند و به افغانستان می فرستد.

این روزنامه نگار افغان همچنان علاوه می کند که تاثیرات ایدیولوژیک و فکری نظام حاکم بر ایران بالای نهادهای حکومتی افغانستان زیاد است؛  در پارلمان کشور چهره هایی وجود دارند که از منافع ایران دفاع می کنند و حتا در کابینه ی افغانستان چهره هایی دیده می شوند که نمی خواهند بر ضد منافع ایرانی حرکتی وجود داشته باشد. آن ها می خواهند که جلو فعالیت رسانه ها را بگیرند و مانع تبلیغات به باور آنان ضد ایرانی شوند.

موصوف معتقد است که مقام های ایرانی با متهم کردن رسانه ها، می خواهند فشارهایی به حکومت افغانستان وارد کنند تا فعالیت رسانه ها را محدود کرده و فضای استبدادی رسانه ای در ایران را نیز در کشور افغانستان حاکم کنند.

آقای خادم احمد بیان می کند که در شرایط فعلی دولت افغانستان در مراحل حساسی قرار دارد و افکار عامه این مسئله را درک کرده است که چه برخورد نامناسبی با مهاجران افغانی از سوی مقام های ایرانی صورت می گیرد.

از طرفی با این که مقام های ایرانی تظاهرات مردمی را به گروه جندالله نسبت داده اند اما تا اکنون در مورد شمار افغان های بازداشتی و محکوم به اعدام در ایران و آمار دقیق پناهجویان افغان اعدام شده اطلاعاتی نداده اند.

این که چرا تا اکنون وزرات خارجه ی کشور نتوانسته است در همکاری با مقام های ایرانی، از آمار دقیق پناهجویان به دار آویخته شده اطلاعاتی کسب کند، برخی از کارشناسان، بی توجهی دولت نسبت به مهاجران افغان در ایران را از جمله بروز این چالش ها می دانند.

داکتر طاهر هاشمی استاد دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی در دانشگاه کابل بدین باور است که حکومت در برابر پناهجویان افغان مسوولیت هایی داشته است که به آن توجه نکرده است، زمانی که شخص افغانی  در کشور دیگری بنابر هر جرمی حبس می شود، باید تمام مشخصات و دوسیه اش به افغانستان داده شود تا یک آمار دقیق از محبوسان سیاسی افغانستان در کشور های خارج وجود داشته باشد.

وی می افزاید، از زمانی که اعدام ها صورت گرفته است، تا هنوز وزارت خارجه ی کشور آمار دقیقی از تعداد اعدام شد گان ندارد. حکومت ایران تعداد اعدام شده ها را نه نفر خوانده است، در حالی که نمایندگان پارلمان از اعدام شدن بیش از ۵۰ تن خبر می دهند.

موصوف ادامه می دهد:" در کنار این ها گفته شده است که مقام های ایرانی در بدل جسد اعدام شدگان از خانواده های فقیر آنان پول دریافت کرده اند، در چه قانونی ذکر شده است که در بدل جسد اعدام شده، از خانواده اش پول دریافت شود و همچنان گفته شده است که اعضای بدن این اجساد کشیده شده در بازار سیاه به فروش رسیده و سپس به خانواده ها داده شده است."

با این که تا اکنون از آمار دقیق پناهجویان اعدام شده اطلاعی در دسترس نیست اما برخی از  نمایندگان هرات بارها به اعدام شدن بیش از پنجاه تن تاکید داشته اند.

پس از این که تظاهرات در شهر کابل به اوج خود رسید، وزات امور خارجه هیاتی را به ایران فرستاد تا در مورد آمار اعدام شده گان، علت جرم آن ها و این که آیا مجازات افغان های مهاجر عادلانه صورت گرفته است، تحقیقاتی صورت بگیرد..

در همین حال ظاهر فقیری، سخنگوی وزارت خارجه گفته است  که بررسی ها روی چگونگی محاکمه ی این افراد آغاز شده است  و اگر ثابت شود جلسه ی دادگاه آن ها عادلانه نبوده، این مسئله را از مجراهای بین المللی با ایران مطرح خواهد کرد.

اگر چه بنابر اظهارات مقام های وزارت خارجه، تلاش هایی صورت گرفته است تا از چگونگی وضعیت زندانیان و تعداد اعدام شده گان اطلاع حاصل شود اما تا اکنون مقام های ایرانی همکاری نکرده اند. با این حال این که کشانیدن دولت ایران به دادگاه بین المللی تا چه حد امکان پذیر خواهد بود، استاد دانشکده ی حقوق اظهار می کند که دولت افغانستان در ابتدا می تواند به قرارداد استرداد مهاجران که بین ایران و افغانستان صورت گرفته است، اتکا کند.

به گفته ی موصوف، در صورتی که دو کشور از راه های انسانی و حقوقی به نتیجه ای نرسند و مقام های ایرانی حاضر به همکاری نشوند، دولت افغانستان می تواند از طریق  سازمان ملل متحد و دادگاه های بین المللی این مشکل را حل کند، اگر چه روند طولانی و مشکلی خواهد بود اما با توجه به توافقاتی که ایران با افغانستان داشته اما به آن اعتنا نکرده است، این تنها راه حل خواهد بود.

آقای کبیر رنجبر عضو مجلس نمایندگان به این عقیده است، شخصی که در کشوری مرتکب جرم می شود، مطابق به قوانین همان کشور مجازات می شود، نه دادگاه بین المللی کاری کرده نمی تواند و نه افغانستان، اما در ارتباط به افغان ها، آن ها باید وضعیت پناهجویان افغان را در نظر بگیرند و عادلانه قضاوت کنند. دست کم برای دفاع از خوشان، وکیلان مدافع در اختیار شان قرار دهند.

در همین حال سازمان عفو بین الملل به تازه گی از نحوه ی اعدام افغان ها در ایران ابراز نگرانی کرده و از این کشور خواسته است تا این روند را متوقف کند.

 سام ضیا ظریفی مسوول آسیایی سازمان عفو بین الملل می گوید که بعد از سفر نمایندگان افغان به ایران ، آن ها اطلاع پیدا کردند که بیش از سه هزار افغان در ایران منتظر مجازات اعدام می باشند، اما متاسفانه مقام های ایرانی در مورد این که چند نفر و به چه جرمی  محکوم به اعدام هستند توضیحی نداده اند.

وی می افزاید:" در خواست مان از ایرانی ها این است که پرده ی خفا را بردارند و توضیح بدهند که به طور دقیق چند افغان محکوم به مجازات اعدام اند. امیدواریم که استفاده از اعدام ها را در ایران کم کنیم، نه تنها برای افغان ها، بلکه برای ایرانی ها هم."

وی از ناعادلانه بودن مجازات سخن می گوید و ادامه می دهد که افغان های مهاجر حتا از حقوق عادی نیز برخوردار نیستند.  حقوق مدنی شان به سادگی زیر پا می شود و مقام های جزایی ایرانی متاسفانه نشان نداده اند که حتا به خوبی ایرانی ها برخورد می کنند.

گزارش: مریم اکبری 2010